دندان اضافه درآوردن به شرایطی گفته می شود که طی آن، دندان های زیادی (بیش از حد معمول) در دهان رشد می کند. این دندان ها در نواحی منحنی دهان که در آن، دندان ها به فک متصل می شوند، در می آیند. دندان های شیری که از حدود یک سالگی در دهان رشد می کنند، 20 عدد هستند و پس از افتادن آن ها، 32 عدد دندان دائمی جایگزین آن ها می شود. عارضه چند دندانی ممکن است هم برای دندان های شیری و هم برای دندان های دائمی اتفاق بیفتد.
علائم و نشانه های رویش دندان اضافه (هایپردنت) چیست؟
نشانه اصلی هایپردنت، رشد دندان های اضافه، دقیقا در پشت دندان های شیری یا دائمی و یا نزدیک به آن هاست. این دندان ها معمولا در بزرگسالی ایجاد می شوند و احتمال بروز آن در مردان، دو برابر زنان است. دندان های اضافه بر اساس شکل و محل رویششان به چند دسته تقسیم می شوند:
بر اساس شکل دندان ها:
دندان های مکمل
شکل دندان، مشابه دندانیست که در کنارش رشد کرده است.
ادنتومای ترکیبی
هر دندان از چندین دندان کوچک و مشابه دندانی تشکیل شده که در کنارش رشد کرده است.
ادنتومای پیچیده
شبیه به ادنتومای ترکیبی است، با این تفاوت که به جای یک دندان، ناحیه ای از بافت دندانی در محل شکل می گیرد.
دندان مخروطی شکل یا دندانه ای
قسمت زیرین دندان، پهن بوده و وقتی که به قسمت بالایی می رسد، باریک می شود و لبه آن تیز است.
بر اساس محل رویش دندان ها:
دندان اضافی کنار دندان آسیا
یک دندان اضافی در پشت دهان و نزدیک به آسیاها رشد می کند.
دندان اضافی پشت آسیا
یک دندان اضافی، همراستا با سایر آسیاها رشد می کند.
دندان اضافی کوچک
یک دندان اضافه، پشت یا کنار دندان های پیش رشد می کند. این نوع از چند دندانی، رایج ترین نوع هایپردنت در میان مردم است.
نکته: هایپردنت معمولا دردناک نیست، اما گاهی دندان اضافی به فک و لثه ها فشار آورده و باعث التهاب و درد می شود. یکی از دیگر از عوارض این مشکل، نامرتب شدن دندان ها به دلیل نداشتن فضای کافی است.
انواع دندان و روش شماره گذاری دندان ها
عوامل بروز هایپردنت
دلیل اصلی بروز این عارضه دقیقا مشخص نیست، اما برخی مسائل از جمله موارد زیر می تواند در بروز آن نقش داشته باشد:
سندروم گاردنر
یک اختلال ژنتیکی نادر که باعث کیست پوستی، رشد جمجمه و رشد روده می شود.
سندروم اهلرز-دنروس
نوعی بیماری موروثی که باعث شل شدن مفاصل می شود، به طوری که به راحتی از جا در می رود. این سندروم باعث کبودی پوست، کژپشتی و درد ماهیچه ها و مفاصل نیز می شود.
بیماری فابری
این سندروم باعث ناتوانی در عرق کردن، درد دست ها و پاها و دانه های قرمز یا آبی پوستی و همینطور درد شکمی می شود.
لب شکری (شکاف لب) و شکاف سق دهان
این سندروم مادرزادی باعث باز شدن سقف دهان یا لب بالایی و درنتیجه بروز مشکلاتی در غذا خوردن، صحبت کردن و حتی عفونت گوش می شود.
سندروم نقص در شکل گیری
این بیماری باعث رشد غیرطبیعی جمجمه و ترقوه می شود.
نحوه تشخیص هایپردنت
اگر رشد دندان های اضافی در دهان مشخص باشد، تشخیص این بیماری آسان است، اما اگر این دندان ها کاملا رشد نکنند، تنها با عکسبرداری با اشعه ایکس مشخص می شوند. ممکن است که دندانپزشک از سی تی اسکن نیز برای بررسی وضعیت دهان، فک و دندان ها استفاده کند.
درمان هایپردنت
برخی از موارد چند دندانی نیاز به درمان دارند، اما در مواجهه با برخی دیگر، باید دندان های اضافی را از دهان خارج کرد. این تشخیص بر عهده دندانپزشک است، اما معمولا در موارد زیر، دندانپزشک تصمیم به خارج کردن دندان ها می گیرد:
- اگر مشکلات ژنتیکی باعث بروز این عارضه شده باشد.
- اگر فرد نتواند با وجود دندان های اضافی به درستی غذا را بجود و یا هنگام جویدن غذا، دهانش را گاز بگیرد.
- اگر فرد به دلیل وجود دندان های زیاد، احساس درد یا ناراحتی کند.
- اگر مسواک زدن و یا استفاده از نخ دندان دردسرساز و یا منجر به بروز پوسیدگی دندان و عفونت لثه شود.
- اگر فرد به دلیل وجود دندان های اضافه، احساس ناراحتی کند یا اعتماد به نفسش را از دست بدهد.
اگر دندان اضافه باعث ناراحتی و درد چندان زیادی در فرد نشود، دندانپزشک معمولا استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروییدی مانند ایبوپروفن را برای کاهش درد پیشنهاد می کند.
زندگی کردن با وجود دندان اضافه
اکثر افراد مبتلا به این عارضه، نیاز به درمان ندارند. برخی نیز باید دندان اضافه را از دهان خارج کنند تا از بروز مشکلات دیگر پیشگیری نمایند. اگر بر اثر این رویداد احساس درد، سوزش، ضعف یا ناراحتی ناخوشایندی دارید، حتما سریعا به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
نمونه ای از بروز هایپردنت حاد
اخیرا خبری در دنیای مجازی پخش شده با این مضمون که پسری هندی به دلیل تورم و درد لثه و دهان به دندانپزشک مراجعه کرده و دندانپزشک با 526 دندان اضافه در دهان او مواجه شده و او را تحت درمان قرار داده است. تمامی دندان های این کودک از دهان او خارج شده است. مشکل این کودک از نوع دندان های توده ای بوده که پیشتر ذکر کردیم، اما علت بروز آن به طور قطعی مشخص نیست و پزشکان حدس می زنند که عامل ژنتیکی و یا قرار گرفتن در معرض تشعشعات باعث بروز آن می باشد. والدین این کودک عنوان کرده اند که فرزندشان از سه سالگی دچار درد و تورم فک شده، اما آن ها پیگیری جدی برای کشف دلیل آن انجام نداده اند.
منابع:
