آیا قرقره کردن دهان شویه های رایج در بازار می تواند مانع از ابتلا به ویروس های آنفولانزا و کرونا شود؟

در شرایطی که افراد در همه جوامع به دنبال راهکارهایی هستند که بتواند آنها را از ابتلا به بیماری کوید-19 و آنفولانزا مصون نگه دارد، قرقره کردن دهان شویه ها توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. تا جایی که قرقره کردن دهان شویه از جمله مواردی بوده است که در Action Plan برخی از دولت ها بمنظور جلوگیری از انتشار ویروس کرونا و همچنین آنفولانزا موثر شناخته شده است. اما آیا منظور همان دهان شویه های رایج در بازارهای جهانی هستند که آنها را با برندهای مختلف داخلی و خارجی می شناسیم؟

پویدون-آیودان (PVP-I) که غالب افراد آن را با نام تجاری بتادین می شناسند، یک عامل ضد میکروبی با طیف عمل گسترده بر علیه میکروارگانیسم ها است. این ماده قریب 60 سال است که بمنظور کنترل و جلوگیری از عفونت های باکتریایی و ویروسی در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعات نشان داده که محلول قرقره/دهان شویه پویدون-آیوداین با غلظت های بالاتر از 0.2% می تواند طی مدت 15 ثانیه 99.999% باکتری ها و همچنین 99.99% ویروس ها را از بین ببرد.

این مطالعات نشان داده که فعالیت باکتری کشی این محلول طیف وسیعی از باکتری هایی که در عفونت دهان و دستگاه تنفس نقش دارند را در بر می گیرد. همین مطالعات بیانگر آنست که اثر ویروس کشی محلول پویدون-آیدون و همچنین دهان شویه آن نیز از سایر ترکیبات ضدمیکروبی نظیر کلرهگزیدین، آلکیل دی آمینو اتیل گلیسین، بنزآلکونیوم کلراید و بنزتونیوم کلراید که بطور گسترده ای در دهان شویه ها استفاده می شوند، بمراتب بیشتر است. بعلاوه، طیف عمل ضد ویروسی این ماده بسیار گسترده بوده و در برگیرنده ویروس های پوشش دار (نظیر آنفولانزا و کرونا) و همچنین ویروس های غیر پوشش داری می شود که عاملین اصلی ایجاد عارضه تنفسی در انسان هستند.

از این رو، استفاده از محلول قرقره/ دهان شویه پویدون-آیدون به عنوان یک روش موثر در کنترل شیوع ویروس های تنفسی که از مسیر دهان و حلق عبور می کنند، شناخته شده است. بطوریکه از سال 2002 (همزمان با اپیدمی کرونا ویروس سارس در بسیاری از کشورهای جهان) مصرف دهان شویه پویدون-آیدون بمنظور پیشگیری از ابتلا به عفونت های باکتریایی و ویروسی دستگاه تنفسی بویژه در فصول سرد سال که ابتلا به آنفولانزا و سرماخوردگی نیز اوج می گیرد، در تعدادی از کشورهای آسیایی بویژه کشور ژاپن همواره توسط دول  تاکید شده است. به گونه ای که در پاندمی کرونا ویروس انسانی-2 (عامل بیماری کوید-19)، مصرف این دهان شویه به همراه شستشوی دست ها، استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی از توصیه های اکید دولت ژاپن در Action Plan ارائه شده توسط دولت این کشور بمنظور جلوگیری از انتشار این ویروس بوده است. در کشور چین نیز که محل اصلی انتشار ویروس کرونای انسانی-2 محسوب می شود، استفاده از این دهان شویه در مبتلایان به سرطان و همچنین کادر درمانی که از آسیب پذیرترین افراد جامعه در مقابل این ویروس به شمار می روند، توصیه شده است.

بعلاوه، مطالعات همزمانی در آلمان، آمریکا و بریتانیا بیانگر آن بوده که دهان شویه پویدون-آیدون می تواند 99% از ویروس های آنفولانزا، کرونا ویروس های سارس و مرس را طی مدت 15 ثانیه از بین ببرد. با در نظر گرفتن این شواهد علمی، دانشمندان بریتانیایی و آمریکایی استفاده از این دهان شویه را توسط کادر درمانی و افرادیکه در منازل خود از بیماران مبتلا به کوید-19 مراقبت می کنند یک عامل احتمالی در کنترل موفقیت آمیز شیوع این ویروس بویژه در مراکز درمانی می دانند.

اگرچه، نکته ای که در خصوص پویدون-آیدون وجود دارد آنست که نوعی از آن که در داروخانه های برخی از کشورها از جمله ایران و آمریکا وجود دارد، عمدتا نوع جلدی آن است و استفاده از آن بعنوان یک دهان شویه بویژه در صورت بلعیده شدن می تواند با ایجاد عوارضی همراه باشد مگر آنکه روی برچسب محلول نوشته شده باشد که مصرف آن بعنوان دهان شویه نیز مجاز است.

در غیر اینصورت، تنها قابل استفاده بر روی پوست اطراف بینی و دهان (بمنظور جلوگیری از انتقال ویروس بر اثر تماس احتمالی با دست آلوده) می باشد. این در حالی است که بسیاری از کشورهای آسیایی از جمله ژاپن، سنگاپور و هند دارای محلول های پویدون-آیدون هستند که جهت استفاده در موکوس دهان و یا بینی فرموله شده اند و براحتی قابل قرقره کردن در دهان و یا  اسپری کردن در بینی هستند و دقیقا برای همین موضوع فرموله شده اند. لازم به ذکر است که استفاده از این دهان شویه به دلیل دارا بودن ید معمولا به افرادیکه مبتلا به تیروئید هستند و همچنین در زنان باردار توصیه نمی شود.

بهترین زمان استفاده از دهانشویه

گردآوری

دکتر آزاده رحمانی- واحد تحقیق و توسعه گروه صنعتی پاکشو

منابع

1. Mady L et. al, Consideration of povidone-iodine as a public health intervention for COVID-19: Utilization as “Personal Protective Equipment” for frontline providers exposed in high-risk head and neck and skull base oncology care. Oral Oncol. 2020 Jun; 105: 104724.
2. Kirk-Bayley J et.al, The use of Povidone Iodine nasal spray and mouthwash during the current COVID-19 pandemic may protect healthcare workers and reduce cross infection. Elsevier, SSRN (2020).
3. Pelletier JS et. al, Efficacy of Povidone-Iodine Nasal And Oral Antiseptic Preparations Against Severe Acute Respiratory Syndrome-Coronavirus 2 (SARS-CoV-2), 26 May 2020.
4. Maren Eggers et.al, In Vitro Bactericidal and Virucidal Efficacy of Povidone-Iodine Gargle/Mouthwash against Respiratory and Oral Tract Pathogens. Infect Dis Ther (2018) 7:249–259.
5. Shimizua et.al, In vitro Antiseptic Susceptibility of Clinical Isolates from Nosocomial Infections. Dermatology (2002); 204:21–27.
6. Kawana R, Kitamura T, Nakagomi O, et al. Inactivation of human viruses by povidoneiodine in comparison with other antiseptics. Dermatology (Basel, Switzerland) (1997); 195: 29–35.