رابطه ژنتیک و سلامت دندان کودک
ژنتیک عامل مهم و تاثیرگذاری در زندگی کودک است، زیرا بسیاری از خصوصیات و ویژگی هایی که ما داریم، به دلیل وجود ژنتیک بوده و از والدین خود به ارث برده ایم، از جمله رنگ مو، رنگ چشم، اندازه قد، برخی بیماری ها و… یکی از آن موارد، سلامت و جنس دندان ها می باشد. برخی بیماری های دهان و دندان مانند بیماری لثه و پوسیدگی دندان، عامل ژنتیکی دارند و در برخی موارد با وجود رعایت تمام نکات بهداشتی، باز هم در فرد پدیدار می شوند. در این مقاله به بررسی این مشکلات و نقش ژنتیک در سلامت دندان کودک می پردازیم.
سازگاری ژن زوجین، عاملی مهم
ژن ها نقش بسیار مهمی در شکل دهی، رشد و ساختار دندان ها ایفا می کنند. نقش ژنتیک در سلامت دندان ها را نباید به هیچ عنوان دست کم گرفت. طی تحقیقاتی که در دانشگاه پزشکی زوریخ بر روی موش ها انجام شد، مشخص گردید که سازگاری دو ژن برای سلامت و رشد دندان ها ضروری است. اگر ژن ها باهم ناسازگار باشند، تاج دندان ها دچار بدشکلی شده و مینای دندان شکل نمی گیرد.
پوسیدگی دندان و بیماری لثه
گاهی دیده شده که با وجود رژیم سالم غذایی، انجام نکات بهداشتی و چکآپ های منظم نزد دندانپزشک، باز هم پلاک هایی بر روی دندان ایجاد شده و موجب پوسیدگی دندان و مشکلات لثه می شود. محققان دانشگاه پیتزبورگ، علت بروز این مشکل را عامل ژنتیک دانسته اند. وجود عامل خاصی در برخی ژن ها به مبارزه با جرم ها کمک کرده و در نتیجه از بیماری های لثه و پوسیدگی دندان پیشگیری می کند.
بیماری نقص تشکیل مینای دندان
در برخی موارد، جهش ژنتیکی باعث می شود تا مینای دندان یا همان لایه محافظ روی دندان، نتواند از پروتئین تغذیه کند. این امر منجر به زرد، قهوه ای یا خاکستری شدن دندان کودک و پس از مدتی که مینای دندان کاملا از بین رفت، دندان در مقابل جرم ها و پوسیدگی ها آسیب پذیر شده و سرانجام می شکند.
استخوان سازی ناقص
این بیماری ژنتیکی از هر 6000 الی 8000 نفر بر روی یک نفر تاثیر گذاشته و باعث تغییر رنگ دندان به رنگ های آبی و خاکستری یا زرد و قهوه ای می شود و باعث می شود، بدین ترتیب دندان آسیب پذیر شده و به راحتی بشکند. این بیماری هم بر روی دندان های شیری و هم بر روی دندان های دائمی کودک تاثیر می گذارد.
دندان های نامرتب کودک
اگر دندان کودک به قدری نامرتب است که نیاز به ارتدونسی پیدا کرده، احتمالا این عامل در میان خانواده شما ژنتیکی است. ژنتیک نقش مهمی در تعیین اندازه فک، اندازه دندان ها، زمان درآمدن دندان ها، تعداد دندان ها و توازن میان زبان و لب ایفا می کند. تغییر غیرمعمول در اندازه فک می تواند باعث نامرتبی دندان ها، فاصله میان دندان ها و پیش آمدگی دندان های ردیف بالا و پایین شود. اگر این عارضه در خانواده شما وجود دارد، بهتر است فرزندتان را از همان سال های اول زندگی، مرتبا به نزد دندانپزشک ببرید تا از بروز آن پیشگیری کنید. البته مسائلی مانند استفاده از پستانک و شیشه شیر، مکیدن انگشت و زبان زدن به دندان ها که در بسیاری از کودکان انجام می شود نیز در بروز این عارضه بی تاثیر نیست.
زردی دندان کودک
یکی دیگر از مواردی که ژنتیک بر روی آن تاثیر دارد، رنگ دندان کودک است. دلیل عمده زردی دندان ها (دندان هایی که از ابتدا زرد رنگ هستند)، نازک بودن مینای دندان است که ژنتیک در آن نقش دارد.
زمان درآمدن دندان کودک
ژنتیک و سابقه فامیلی بر روی زمان درآمدن دندان ها نیز تاثیر دارد. اگر دندان های شیری فرزندتان دیرتر از زمانی که انتظار دارید، درآمده، بهتر است پیش از هرچیز به دنبال سابقه خانوادگی آن بگردید. این مسئله، هم بر روی درآمدن اولین دندان های شیری و هم بر روی درآمدن سایر دندان ها (چه شیری و چه دائمی) تاثیرگذار است.
فقدان مادرزادی دندان
این عارضه همانطور که از نامش پیداست، به شرایطی گفته می شود که در آن یک، چند و یا تمامی دندان های دائمی کودک در نمی آیند، در صورتی که دندان های شیری از پیش افتاده اند. این شرایط باعث بروز مشکلاتی از جمله تغییر شکل استخوان فک و دهان و نیز فاصله زیاد میان دندان ها می شود. این مشکل که زمینه ای ژنتیکی دارد، بیشتر برای مردان اتفاق میافتد. در این شرایط، احتمال درنیامدن دندان های آسیای سوم، دندان های پیش جنبی بالایی و آسیای کوچک دوم بیش از باقی دندان هاست.
چند دندانی بودن کودک
در این شرایط، دندان های اضافی دائمی در دهان فرد در می آید که گاهی افتاده و گاهی نیز باقی می ماند. این دندان ها که شکل و ظاهر بدی نیز داشته و باعث بدشکلی دهان و فک می شوند، ممکن است که در هر بخشی از دهان ظاهر شوند، اما احتمال ظاهر شدن آن ها در کنار دندان های پیش مرکزی بالایی بیشتر است. معمولا این نوع دندان ها به شکل مخروطی بوده و ریشه کوتاهی دارند.
سایر بیماری ها
بیماری های دهان و دندان دیگری نیز وجود دارند که بروز آن ها بستگی زیادی به عامل ژنتیک دارد که از آن میان می توان به بد جفت شدگی دندان ها، سرطان دهان، شکاف سق دهان، لب شکری بودن و… اشاره کرد.
چه باید کرد؟
اگر عامل ژنتیکی بیماری دهان و دندان در خانواده شما وجود دارد، باید بیش از هر شخص دیگری به مراقبت های معمول دندانی بپردازید و حتی مراقبت های ویژه ای نیز انجام دهید. مراجعه منظم به دندانپزشک را نیز برای پیشگیری از بروز این بیماری های ژنتیکی فراموش نکنید.
منابع:
یک پاسخ